Bahar aylarının yaklaşmasıyla birlikte Nevruz ne zaman sorusu merak ediliyor. Nevruz, baharın gelişini simgeleyen, tarihi kökenleri eskilere dayanan bayram olarak biliniyor. Nevruz Bayramı Türkiye'de 21 Mart 2024'te kutlanacak.
Newroz Bayramı ya da kısaca Nevruz Dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. Nevruz bayramına 4 hafta kala, her salı günleri özel günler olur ki, bunlara çarşamba denir.
Yazılı olarak ilk kez 2. yüzyılda Pers kaynaklarında adı geçe Nevruz, İran ve Bahai takvimlerine göre yılın ilk gününü temsil eder. Günümüz İran'ında, her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanır. Bazı topluluklar bu bayramı 21 Mart'ta kutlarken, diğerleri Kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 veya 23 Mart'ta kutlarlar.
Aynı zamanda, Zerdüştlük, hem de Bahailer için de kutsal bir gündür ve tatil olarak kutlanır.
Kürtlerde, Nevruz bayramının Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa Efsanesi'ne dayandığına inanılır. Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon'dan çıkışı anlamıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır.
2010'da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan İran kökenli bu şenliği, Dünya Nevruz Bayramı ilan etmiştir. 28 Eylül-2 Ekim 2009 arasında Abu Dabi'de hükümetler arası toplanan Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi 'ne dahil etmiştir. 2010'dan başlayarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Mart'ı "Dünya Nevruz Bayramı" olarak kabul etmektedir.
2024 NEVRUZ NE ZAMAN?
Nevruz Bayramı her yıl 21 Mart tarihinde kutlanıyor. 21 Mart 2024 yılında ise Salı gününe denk geliyor. Nevruz'un her yıl bu tarihte kutlanmasının ise bir nedeni var. Güneş 21 Mart'a kadar güney yarımküreye daha çok ısı ve ışık verirken, bu denge 21 Mart'ta eşitlenip, daha sonra kuzey yarımküre lehine bozuluyor.
Demirci Kawa Efsanesi nedir?
Eski İran mitolojisinde yer aldığı kabul edilen efsanevi bir kişilik olan Kawa, günümüzde pek çok tarihçi tarafından Kürt mitolojisiyle de ilişkilendirilir. Kürt mitolojisinde "Demirci Kawa" olarak bilinen bu efsanevi kişilik, amansız hükümdar Zahhak'a baş kaldıran bir kahraman olarak anlatılır. Tarih bilimi açısından söylencelerden daha önemli kabul edilen yazılı kaynaklar araştırıldığında Kawa'dan ilk bahsedenin Fars şair Firdevsi olduğu görülür. Yazılı metinleriyle modern tarihçilere oldukça önemli bir kaynak bırakan Fars şair Firdevsi'nin en önemli eseri olan Şehname'de Demirci Kawa'nın hikayesine de yer verilmiştir.
Firdevsi tarafından yazılan Şehname'de geçen hikayenin ana karakteri olan hükümdar Zahhak ya da bilinen diğer adı ile Azhi Dahaka önceki dönemlerde de adından söz edilen ve yarı şeytan olan Eski Babil'in krallarından biri olarak tanınan bir kişidir. Firdevsi kendisinden önceki hikayelerde anlatılan Zahhak karakterini değiştirerek bir Arap kral olarak betimlemiştir. Anlatılan Kürt mitolojisinin önemli eserlerinden biri olan Demirci Kawa, Nevruz Bayramı ile ilişkilendirilen birbirinden farklı hikayelerin gelişmesine de neden olmuştur. Tarihçiler yaptıkları araştırmalar sonucunda Demirci Kawa efsanesinde geçen Kral Zahhak'ın, Asurlu kral Dehak olabileceğini fark etmiştir.
Günümüzden 2 bin 500 yıl kadar önce gerçekleşen bir olayın efsaneleşmesi sonucu ortaya çıktığı düşünülen Demirci Kawa miti, günümüzde Asurlu Kral Dehak'a baş kaldıran demir ustası Kawa ile ilişkilendirilmiştir. Soyunda şeytaniler de bulunduğu için yarı şeytan olarak betimlenen kral Zahhak(Dehak), omuzlarında iki yılan taşıyan ve çok acımasız bir kraldı. Efsanelerde anlatılanlara göre; her gün omuzlarındaki yılanları beslemek için kendi halkından iki kişi seçen zalim kralın, sarayındaki aşçılarına bu iki insanın beyninin pişirtildiğinden bahsedilir. Kurban edilen insanların pişirilen beyinleri Kral Zahhak'a sunulur ve kral da bu pişmiş beyinler ile omuzlarındaki yılanları beslerdi.
Kürt efsanelerinde bu acımasız kralın aynı zamanda baharın gelmesini de engellediğinden bahsedilmektedir. Kralın zalimliğine karşı bir şeyler yapmak isteyen Garmayel ve Armayel adındaki iki kişi gizlice sarayın mutfağına aşçı olarak girer ve o gün gelen iki kişiden birinin kaçmasına yardım eder. Bu iki kişi her gün bir koyun keserek koyun beyni ile insan beynini karıştırmış ve bu şekilde her gün bir kişinin kurtulmasını sağlamıştır. Her gün kaçan bir kişinin Kürtlerin atası olduğunu söyleyen efsaneye göre Demirci Kawa kaçan kişileri eğiterek bir ordu oluşmasını sağlamıştır.
Kawa'nın liderliğindeki bu ordu bir 20 Mart günü zalim kralın sarayına yürüyüşe geçer ve Kawa, kralı çekiç darbeleri ile öldürmeyi başarır. Kawa etraftaki tüm tepelerde ateşler yakar ve yanındakilerle birlikte bu zaferi kutlarlar. Böylece Kürt halkı zalim kraldan kurtulmuş olur ve ertesi gün ilkbahar gelir. Demirci Kawa bu hikayelerin kahramanı olmuş ve Kürt mitolojisindeki yerini almıştır.