Eski hakem Fırat Aydınusi Hürriyet Gazetesi'ndeki köşesinde TFF'nin hakemler ve VAR hakkında alacağı yeni detaylar için çarpıcı ifadeler kullandı. İşte Aydınus'un açıklamaları...
Türkiye Futbol Federasyonu'nun daveti ile medya mensupları ile birlikte Türkiye Futbol Federasyonu'nun Riva'daki merkezinde bir araya geldik. TFF'nin yeni sistem çalışmaları, projeler, uygulamalar ve hakemlikle ilgili gelişmeler sürecinde bilgiler verildi. Özellikle VAR odasında sezonun ikinci yarısı ile birlikte uy gulanmaya başlanan Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi ile ilgili katılımcılara sunum yapıldı. Toplantıda Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı Mehmet Büyükekşi, TFF Başkanvekili Mustafa Eröğüt ve MHK Başkanı Ahmet İbanoğlu ve medya mensupları vardı.
Avrupa’daki ilk 15 lig ele alındığında ligi tamamen federasyon tarafından yönetilen tek ülke Türkiye. İspanya, İtalya, özellikle İngiltere ve Almanya modellerinden farklı olarak bir yönetim söz konusu. Bu sistem üzerinde çalışmalar yapan TFF özellikle Alman Ligi Bundesliga’nın temsilcileriyle 6 toplantı gerçekleştirdi. Sonrasında devam edecek toplantıların ardından bir raporlama yapıp Kulüpler Birliği’ne sunulacak. Kulüpler Birliği’nin fikstür, pazarlama, yayın ihalesi gibi konularda başlıca rol alacağı bir Süper Lig A.Ş. düşünülüyor.
Hakemlik konusunda da TFF’den 3, Kulüpler Birliği’nden 2 olmak üzere 5 kişilik bir konsorsiyum kurulması planlanıyor. 5 kişiden oluşacak bu 5 kişilik yeni Merkez Hakem Kurulu; hakemliğin idaresi, ataması, puanlaması ve klasmanı gibi konularda karar verecek. Ancak Kulüpler Birliği adına görev yapacak 2 üyenin herhangi bir kulüpte çalışmaması gerekiyor.
Türkiye Futbol Federasyonu’nun üzerinde çalıştığı bir diğer konu da VAR konuşmaları. Şu anda VAR konuşmaları İspanya’da maçın oynandığı akşam, İtalya’da ise haftalık olarak deklare ediliyor. Portekiz ise hakem monitöre gittiğinde VAR odası ile yapılan konuşmaların maçta canlı olarak yayınlanması için FIFA’dan yanıt bekliyor.
Türkiye’de ise İspanya’da uygulanan sistem gibi o gün oynanan maçların akşamında konuşmaların yayınlanması hedefleniyor. Bunun için de test çalışmalarının projesi beklemede. Bu projeye hakemler de sıcak bakıyor. Hemen hemen her fırsatta eleştirilerin hedefi olan hakemler; şeffaflık, verilen kararlarla ilgili olarak senaryoların önüne geçilmesi, kişilerin ve taraftarların şüphelerinin bertaraf edilmesi adına VAR konuşmalarının canlı olarak yayımlanmasına sıcak bakıyorlar.
TFF Başkanı Mehmet Büşükekşi hakem atamalarına da açıklık getirdi. Mevcut sisteme algoritmik veriler işlendikten sonra sistem 3 hakem bildiriyor ve bunların arasından Merkez Hakem Kurulu atamayı yapıyor. Bu uygulama ilk olarak hayata geçirildiğinde 21 veri üzerinden yapılan değerlendirme ile hakemlerin ataması gerçekleştiriliyordu. Şu an hakem atamasında 41 veri üzerinden değerlendirme yapılıyor. Zaman ilerledikçe veri artışı daha da devam edecek.
Riva’da son durağımız ise VAR odasıydı. Benim görev yaptığım dönemde var olan 4-5 oda biraz daha genişletilip revize edilmiş. Ekranlar ve kullanılan aletler yenilenmiş. VAR kadrosu hakemlerinden Mustafa İlker Coşkun, Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi ile ilgili sunum yaptı. Bu sunumda özellikle hakim olduğumuz konuların üzerinden geçse de bilinmeyen Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi’nin bazı özelliklerine de şahit olduk. Bunlardan en önemlisi şu anda polemiği yapılan çipli top olayı. Şampiyonlar Ligi ve İtalya’dan sonra Avrupa bazında sadece bizde kullanılan Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi’nde kamuoyunun sandığı gibi çipli top kullanılmıyor. Dünya Kupası’nda denendi ama Şampiyonlar Ligi ve İtalya ve bizde çipli top uygulaması yok. Çipli topun tanıtımı yapılmış, entegre etmek için düşünülüyor ancak şu anki Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi’nde yok.
Her stada kameramansız konulan 10 sabit kamera ile futbolcuların 29 farklı bölgesinden işaretlenerek Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi’nin belirlenmesi söz konusu. Bu esnada VAR hakemi her biri 3-4 saniyeye tekabül eden 4-5 onayı gerekiyor. Ama günün sonunda ortalama dünyada 70 saniyeyi bulan ofsayt kararı, Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi ile 20-25 saniyelik ortalamaya düşürülüyor.
Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi’nde futbolcuların birbirlerine yakınlığı, uzaklığı, yakın ve uzaklığında ofsayt olup olmama gibi kriterler de ekranda 4 farklı renkle uyarının yanmasına neden oluyor. Sırasıyla yeşil, turuncu, mavi ve kırmızı bayrak bilgi anlamında bir done oluşturuyor ve VAR’ı uyarıyor. İşte o bayraklar ve anlamları...
Yeşil bayrak: Futbolcular birbirlerine yakın ama ofsayt değil.
Turuncu bayrak: Futbolcular birbirlerine yakın ama ofsayt.
Mavi bayrak: Ofsaytta oyuncu var ama top ona gelmiyor.
Kırmızı bayrak: Net ve açık bir ofsayt.
Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi’nin en büyük handikapı 2 futbolcunun tek oyuncu gibi algılanması. Buna iki kişinin bir iskelet halinde görünmesi deniyor. Örnek; Alanya-Rize maçında olduğu gibi...
Maçtan önce takımların giydiği formalar 10 sabit kameraya tanıtılıyor. Maç içinde tanıtılan formaların renklerine göre Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi’de eğer tanımlanmayan bir renk olursa (ısınan futbolcu ya da top toplayıcı gibi) onlar beyaz renk olarak algılanıyor. Özellikle kameraların algısı sahanın içinde dikdörtgen kısmı algılıyor. Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi çalışmadığında manuel sisteme geçilip ofsayt belirleniyor. Yarı Otomatik Ofsayt Sistemi’nde karar 1 - 1.5 dakika sonra yayıncı kuruluşa gönderiliyor. Yayıncı kuruluş da ofsayt pozisyonunu animasyonunu kamuoyu ile paylaşıyor.
